ღვინის მოხმარების ტრადიცია ათასწლეულებს ითვლის, მაგრამ მხოლოდ გასულ საუკუნის შუა წლებში აღმოაჩინეს, რომ ჭიქის ფორმა დიდ გავლენას ახდენს ღვინის ორგანოლეპტიკურ მაჩვენებლებზე. ეს მიგნება მინის წარმოების ერთ-ერთ უბადლო ოსტატს, გერმანელ კლაუს იოზეფ რიდელს ეკუთვნის. რიდელი მიიჩნევდა, რომ სწორად შერჩეული ფორმის ჭიქა სასურველ მიმართულებას აძლევს სასმელის ნაკადს, რაც საშუალებას გვაძლევს ღვინის დადებითი თვისებები სრულყოფილად შევიგრძნოთ.
ღვინის ცნობილი კრიტიკოსის როი მურფილდის აზრით, ღვინის ჭიქის ფორმა ყურძნის ჯიშსაც კი უნდა შეესაბამებოდეს. საკითხისადმი ამგვარი მიდგომა ზოგს შესაძლოა გადაჭარბებულადაც მოეჩვენოს, მაგრამ ყოველივე ამას მეცნიერული ახსნა აქვს: გემოს აღქმის რეცეპტორები ხომ ადამიანის ენის სხვადასხვა ნაწილზეა განლაგებული: მაგალითად, სიტკბო - ენის წვერთან, მჟავიანობა კი ენის გვერდებზე. ცნობილია, რომ ჭიქის ფორმა გავლენას ახდენს ღვინოში არსებულ სხვადასხვა ნაერთებზე, მაგ. არომატულ, რომლებიც წარმოქმნიან ღვინის სპეციფიკურ ბუკეტს. განიერ ჭიქაში ღვინის ჰაერთან შეხების ზედაპირი უფრო დიდია ვიდრე ვიწროყელიანში, ამიტომ არომატული და სხვა ნაერთების დაჟანგვა უფრო სწრაფად წარიმართება, ვიდრე ვიწროყელიანში და აგრეთვე ჭიქის დატრიალებით განიერ ჭიქაში ღვინის გაქარვა უფრო სწრაფად ხდება, რაც ღვინის არომატულ ნაერთებს გაცილებით სწრაფად ათავისუფლებს. ყოველივე ეს საბოლოოდ აისახება ღვინის ორგანოლეპტიკურ მაჩვენებლებზე.
პროფესიონალი დეგუსტატორები ჭიქის ხარისხსა და ფორმას დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ. მათთვის ჭიქა უზუსტესი ხელსაწყოა. ყურადღებას აქცევენ მასალას, რომლისგანაც დამზადებულია ჭიქა, ასევე კედლის სისქეს, მაგრამ მთავარი მაინც ფორმაა.
დღეს რიდელის აღმოჩენას რევოლუციურს უწოდებენ და არა მხოლოდ მინის დიზაინის სფეროში. პროფესიონალების აზრით, რიდელმა ღვინო მეორედ აღმოაჩინა.

ისტორიიდან:

Riedel-ის ლოგოტიპით ბროლის თხელი ჭიქები გაყიდვაში პირველად 1960 წელს გამოვიდა. 1973 წელს ფირმამ საზოგადოებას 10 ხელნაკეთი ჭიქა წარუდგინა, ნიმუშები ერთ კოლექციაში გააერთიანა და “Sommeliers” უწოდა. მოგვიანებით კლაუსის შვილმა გეორგ რიდელმა კოლექციას კიდევ 20 ნიმუში შემატა. ამ და სხვა ჭიქებს საერთაშორისო კონკურსებზე არაერთი ჯილდო აქვთ მიღებული. Riedel “Restaurant”-ის კოლექცია 13 ჭიქით შემოიფარგლება. მსოფლიოში ცნობილია ასევე Riedel-ის “Overture” და “Vinum” ჭიქები.
წარმოების დაწყებიდან სულ რაღაც 10 წელიწადში რიდელის ნამუშევრებმა მსოფლიო პოპულარობა მოიპოვა. უინსტონ ჩერჩილი და უინძორის დინასტიის წარმომადგენლები პირველები იყვნენ, ვინც ღვინო რიდელის ჭიქებით დააგემოვნა. 1958 წელს შექმნილი ჭიქა “ბურგონ გრან კრიუ” დღეს ხელოვნების ნიმუშადაა აღიარებული და ნიუ იორკის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმში ინახება. დღესდღეობით Riedel-ის ლოგოტიპით ჭიქები 20-ზე მეტი სერიით არის წარმოდგენილი. კომპანიას სათავეში გეორგ რიდელი უდგას. გეორგის შვილი მაქსიმილიანიც საგვარეულო საქმითაა დაკავებული. მან საკუთარი ჭიქებიც კი გამოიგონა -”O”- ეს ჭიქები დანარჩენებისაგან იმით გამოირჩევა, რომ არ აქვთ სადგამი ფეხი.

შერჩევა

ჭიქის შერჩევისას მთავარი ორიენტირებია: სასმელის სპირტიანობა, მჟავიანობა, არომატი, შაქრის, ტანინის და მინერალების შემცველობა. ზოგადი წესების მიხედვით კი, რაც უფრო ალკოჰოლიანია სასმელი, მით მცირე ზომის ჭიქა სჭირდება მას. შემაგრებული ღვინოებისათვის მცირე ზომის ჭიქებს იყენებენ, სუფრისათვის - შედარებით დიდს. წითელი ღვინისათვის “გაბერილი” მომრგვალო ფორმის ჭიქა გამოდგება, თეთრისათვის - ვიწრო. ჭიქის ფეხი საკმაოდ მაღალი უნდა იყოს, რათა იგი ადვილად დაიჭირონ და ხელის სითბომ ღვინის ტემპერატურის მომატება არ გამოიწვიოს, ან ჭიქაზე თითის ნაკვალევი არ დარჩეს, რაც ხელს შეუშლის ღვინის ვიზუალურ შეფასებას. უნდა გვახსოვდეს ისიც, რომ ჭიქის პირამდე შევსება არ შეიძლება.
ახალგაზრდა მშრალი ღვინოები საუკეთესო თვისებებს ე.წ. “შარდონე”-ს ფორმის 200 მლ-იან ჭიქებში ავლენენ.
აქტიური მჟავიანობით გამოირჩევა შედარებით ცივი რეგიონის ღვინოები, მაგალითად გერმანული და ელზასის “რისლინგი”, “სოვინიონ ბლანი” ლუარის ხეობიდან, “შარდონე” ჩრდილოეთ ბურგუნდიიდან, იმერული ღვინოები და სხვა. ამ სასმელების დაგემოვნებისას უმჯობესია ყურადღება სიტკბოზე გავამახვილოთ, რათა ღვინო უფრო დაბალანსებულად აღვიქვათ. ამისათვის უნდა გამოვიყენოთ შედარებით ვიწროყელიანი ჭიქები, რაც საშუალებას მოგვცემს, ღვინის კონცენტრაცია მოვახდინოთ ენის წვერთან, რომელზეც სიტკბოს შემგრძნობი რეცეპტორებია განლაგებული. სამხრეთის ღვინოები ნალკები მაჟავიანობით გამოირჩევა, შესაბამისად, ჭიქა, ამ შემთხვევაში, საპირისპირო მიზანს უნდა ემსახურებოდეს - ღვინის კონცენტრირება მჟავიანობის შემგრძნობ რეცეპტორებთან უნდა მოხდეს. ამ მიზნით რეკომენდირებულია შედარებით განიერი ჭიქების გამოყენება.
მშრალ ვარდისფერ ღვინოებს ტიტას ფორმის, ოდნავ გადაშლილპირიანი ჭიქებით სვამენ.
ცქრიალა ღვინოებისათვის, უმეტესად, 170 მლ ტევადობის ჭიქებს იყენებენ. განსაკუთრებული მოსავლის შამპანურს რომლის ეტიკეტზე მოსავლის წელია აღნიშნული, შედარებით დიდი მოცულობის, მაგრამ ვიწროყელიანი ჭიქებით აგემოვნებენ. ნამდვილი გურმანები ხშირ შემთხვევაში, დადგენილ წესებს არღვევენ და ფიალის ფორმის ჭიქებიდანაც კი (coupe de Champagne ) ეწაფებიან “საზეიმო ღვინოს”. დღესდღეობით ცქრიალა ღვინოებისათვის ასობით სხვადასხვა ფორმის ჭიქა არსებობს. მათ შესაქმნელად საუკეთესო დიზაინერები მუშაობენ. ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ფორმა, რომელიც ფლეიტას მოგვაგონებს, Flute-ის სახელწოდებითაა ცნობილი. ამ ჭიქებით სასურველია ბრუტი და მშრალი შამპანურის დაგემოვნება.
მიიჩნევენ, რომ უძვირფასესი შამპანური “დომ პერინიონი” ვერც ერთ სხვა ჭიქაში ვერ ავლენს თავის თვისებებს ისე კარგად, როგორც საგანგებოდ მისთვის შექმნილ, ასევე “დომ პერინიონად” წოდებულ ბოკალში.
ცქრიალა ღვინით ჭიქებს პირამდე არ ავსებენ. ოპტიმალური ნორმაა ჭიქის ნახევარი. არ არის სასურველი ეს ღვინი ბოთლიდან ჩამოსხმისთანავე დაილიოს. უმჯობესია რამდენიმე წამი მოვითმინოთ და არომატულ ნივთიერებებს უკეთ გახსნის საშუალება მივცეთ.
კონიაკისა და ბრენდისთვის შედარებით დიდ, მომრგვალო და ვიწროყელიან ჭიქებს ხმარობენ. პრინციპული განსხვავება ყელის სიგანეშია. ახალგაზრდა კონიაკის აგრესიული არომატი და სპირიტს სუნი დიდ სიამოვნებას არ მოგვანიჭებს, ამიტომ მათ ჭიქიდან სწრაფად გამოთავისუფლების საშუალება უნდა მივცეთ. ამაში განიერყელიანი ჭიქა გვეხმარება, ხოლო ძველი კონიაკისათვის ვიწროყელიანი ჭიქაა საჭირო, რათა ძვირფასი ბუკეტი რაც შეიძლება დიდხანს შევინარჩუნოთ. საერთოდ, კონიაკისა და ბრენდის ჭიქების ტევადობა 70-დან 400 მლ-მდე მერყეობს, მაგრამ ხშირად იყენებენ ე.წ. სნიფერებს (Sniff- ყნოსვა)- 420 - 840 მლ ტევადობის ჭიქებს. არსებობს უფრო დიდი ჭიქებიც (3000 მლ-ამდე). ისინი ბუკეტის გაფანტვას უფრო უწყობენ ხელს და არა მის კონცენტრირებას. XO კატეგორიის კონიაკები და ძვირფასი ბრენდები უმჯობესია ვიწროყელიანი 165 მლ ტევადობის ჭიქებით დავაგემოვნოთ.
პორტვეინს (შემაგრებული ღვინო) დიდი ჭიქებით არ მიირთმევენ. ოპტიმალურ ზომად 160 მლ ტევადობის ჭიქა ითვლება, რომლის უმთავრესი დანიშნულება არომატული ნივთიერებების კონცენტრირება და სპირიტს სუნის და უხეში გემოს დაფარვაა.
კალვადოსი (ვაშლის ღვინიდან გამოხდილი სპირტით მიღებული სასმელი), თუ მას აპერიტივად მივირთმევთ, უმჯობესია თეთრი ღვინის ჭიქით დაილიოს, სხვა შემთხვევაში კი საკონიაკე ჭიქა იხმარება.
გრაპას (იტალიური ჭაჭა) ჭიქა - grappaglas - ვიწრო წელით და ოდნავ გადაშლილი ნაპირით ტიტას მოგვაგონებს. ასეთი ჭიქა გვეხმარება უკეთ აღვიქვათ გრაპას არომატული და მინერალური ნივთიერებები და ნაკლებად შევიგრძნოთ სპირტის აგრესიულობა. გრაპას ყავის ჭიქითაც სვამენ. ყავის დალევის შემდეგ ჭიქაში ყრიან შაქარს, ასხავენ გრაპას, ურევენ და დიდი სიამოვნებით მიირთმევენ.
ვერმუტს (არომატიზირებული ღვინო) ხშირად “ სამკუთხა” კოქტეილის ჭიქებით მიირთმევენ, რაც არასწორია. ვერმუტი, წესით, ვისკის ჭიქით უნდა დაილიოს, ხოლო თავად ვისკი - “ტუბლერს”-ით - დაბალი და სქელძირა ჭიქებით. “ტუბლერსი” საკმაოდ განიერია იმისათვის, რომ ვისკი ყინულის ნატეხებით გავაციოთ.
”მეკობრეების სასმელი” რომი - შაქრის ლერწმის არაყი - სქელკედლიანი და სქელძირიანი ჭიქებით - old fashioned-ით უნდა შეისვას.

გახსოვდეთ:

სამარნე ადგილის შერჩევა

ქვევრების ჩასაყრელი ადგილი მიწა უნდა იყოს შავი ქვიშიანი. თუ ქვევრები იქნება ჩაყრილი ჭაობიან ადგილას, ღვინოს სიმაგრე და ძალა დაეკარგება და სიდამპლის გემოს მისცემს ქვევრი. წითელი თიხა მიწა, ან მოთეთრო კირის მსგავსი მიწა, ღვინოს გაამწარებს, ან დააძმარებს. წმინდა ალიზის მიწა, ე. ი. მოყვითალო ფერის თიხამიწა ღვინოს მიწის სუნს მისცემს. თუ სამარნე ადგილი არ შეგხვდათ შავი ქვიშიანი, მაშინ ადგილი უნდა ამოთხაროთ ღრმად, რომელსაც ჯერ ძირში უნდა ჩაუყაროთ ქვიშა, შემდეგ ქვევრები ჩადგათ და ისე ამოავსოთ ქვიშით. ქვიშა კარგია ხევის, გარეცხილი წყლისაგან, უნდა იყოს შავი ქვიშა. იმის გამო, რომ მოთეთრო ქვიშა კირის თვისებისაა, მოყვითალო ქვიშა - ალიზის თვისების, სხვაგვარი ქვიშები ღვინოს არ შეინახავს ქვევრში კარგად.

როგორ უნდა აშენდეს მარანი
მარანი უნდა აშენდეს იმგვარად, რომ არ იყოს მასში მომეტებული ტენიანობა, შიგნით ყოველთვის სიგრილე უნდა იყოს. ზამთარ-ზაფხულ ერთნაირი ჰაერი და ჰავა თუ იქნება მარანში, კარგია ღვინისათვის. იმისათვის, რომ ზაფხულში გრილად გქონდეთ მარანი და ზამთრის ჰავას გაუთანაბრდეს, მარანში მზე არ უნდა შედიოდეს, შიგნით ყოველთვის ერთნაირი ტემპერატურა უნდა იყოს. მარნის კარები გაკეთებული უნდა იყოს ჩრდილოეთის მხარეს. ამავე მხარეს უნდა ჰქონდეს პატარა ფანჯრები, რომლების კედლები შიგნიდან უნდა იყოს სიგანეზე ნახევარ მეტრამდე და გარეთ კედლების პირიდან ისე ვიწრო, როგორც თოფის სასროლი ფანჯრებია. ეს იმისათვის, რომ მარანი არ იყოს ძალიან განათებული და ამასთან ჩრდილოეთის მხრიდან მზე ვერ შევა მარნის კარ-ფანჯრიდან. მარანში სინათლე საჭიროა იმისათვის, რომ ქვევრების რეცხვაში და გაბზარული ქვევრის გახიზვაში უსანთლოთ ხედავდეს კაცი შიგნით ქვევრის კედლებს, რომ კარგად გარეცხოს და სიბნელისაგან არ დარჩეს ქვევრში სადმე გაუხიზავი ადგილი. გარეცხვისა და გახიზვის დროს ქვევრის სანთელს ხმარობენ.ცხელ ადგილებში მარანი კრამიტითაა დახურული. საჭიროა, რომ მარანს სახურავის გარდა, აგრეთვე ჰქონდეს ფიცრის სხვენი.

წესები მარნისათვის

მარანი მაჭრის დუღილის დროს ყრუდ არ უნდა იყოს დაკეტილი, რადგან დუღილისას ნახშირორჟანგის გაზი წარმოიქმნება. ამისათვის მაჭრის დუღილის დროს ყოველთვის სიფრთხილე უნდა იქონიოს კაცმა. მარნის ახლოს არ უნდა იყოს: ბოსელი, საღორე ან სხვა. მარანში არ უნდა იყოს შენახული ძმარი, წნილი, კომბოსტო, რისამე ტყავები, ყველი, ერბო, ქონი, თევზი, ზეთი, ლორი ან ძეხვები, თორემ სუნი ღვინოს გააფუჭებს.
ყოველთვის დიდი სისუფთავე უნდა იყოს მარანში.

  www.winemaking.ge    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                     

 

 

      

 

 

 

 

     საიტის შემქმნელი: დემეტრე ტლაშაძე